Programma 5 Sociaal domein

5.3 Inkomstenregelingen en participatie

Kindvoorzieningen
Samen voor alle kinderen (Sam&) is het samenwerkingsverband van de stichting Leergeld Zuidwest Friesland, het Jeugdfonds Sport & Cultuur Fryslân en stichting jarige Job. In 2024 is ook het Jeugd educatiefonds aangesloten. Voor de kinderen die opgroeien in een thuissituatie waarbij sprake is van een laag inkomen zijn de kindvoorzieningen van SAM& beschikbaar. Hierdoor kunnen kinderen meedoen en meetellen en (zoveel mogelijk) gelijke kansen krijgen om zich te ontwikkelen op het gebied van onderwijs, sport en cultuur. In 2024 betreft dit 623 kinderen.  

Aanvalsplan armoede
Alle voorgenomen maatregelen uit het Aanvalsplan armoede zijn gerealiseerd en worden gemonitord en  geëvalueerd. De volgende maatregelen zijn gerealiseerd:

• De inkomensgrens van de minimaregeling van 110% naar 120% van de geldende bijstandsnorm verhoogd;
• de inkomensgrens van de bijzondere bijstand is van 120% naar 130% van de geldende bijstandsnorm verhoogd;
• We zijn aangesloten bij het Volwassenenfonds Sport en Cultuur Friesland. 166 minima hebben een bijdrage ontvangen voor sportieve en/of culturele activiteiten in 2024;
• Onze minima kunnen voordelig met het OV reizen. De reacties van gebruikers zijn erg positief en de maatregel draagt bij aan het stimuleren van maatschappelijke participatie en het tegengaan van vervoersarmoede;
• We sloten aan bij de Nationale schuldhulp route. Inwoners worden digitaal of telefonisch in contact gebracht met ons ondersteuningsaanbod in de Fryske Marren bij (beginnende) schuldenproblematiek;
• Er zijn subsidies toegekend aan de Voedselbank en voor de inzet op het bestrijden van menstruatiearmoede;
• Er is een financieel coach aangesteld.

Rekenkameronderzoek evaluatie uitvoering Participatiewet
De implementatie van de aanbevelingen in de bedrijfsvoering uit het Rekenkameronderzoek is voor 90% uitgevoerd. Er wordt nog druk gewerkt aan de applicatie Suite4Werk. Daaraan zijn een aantal zaken verbonden. Zoals het optimaliseren van de registratie van inwoners die binnen de caseload van het sociaal wijkteam vallen en het project doorontwikkeling participatie.

Armoede en schulden
Met de woningcorporaties Dynhus en Accolade en de huurdersorganisaties werken we samen aan het voorkomen, signaleren en oplossen van betalingsproblemen bij huurders.
Het aantal aangeleverde signalen en doorverwijzingen is gestegen. De inwoners die hulp willen kunnen vaak met betalingsregelingen de achterstanden oplossen. Vaak is er nog geen sprake van een problematische schuld. Dit betekent dat we er bij deze inwoners op tijd bij zijn en het probleem relatief eenvoudig op te lossen is.

Wij zetten budgetbeheer in om betalingsachterstanden niet verder op te laten lopen. Het doel is om de inwoner op langere termijn zelfredzaam te maken zodat hij, indien mogelijk, zijn bankzaken in de toekomst zelf weer kan beheren.

In 2024 hebben we de volgende zaken gerealiseerd:

• In het kader van vroegsignalering zijn inwoners in de leeftijd van 67+ telefonisch benaderd om uitleg en toelichting te geven op  de voorzieningenwijzer en de regelingen die er binnen de gemeente zijn.
• Er zijn ‘’niet thuis kaarten’’ ontwikkeld met een QR code waardoor er in begrijpelijke en in meerdere talen wordt uitgelegd waarom een vroegsignaleerder aan de deur is geweest.  
• Er is een vroegsignaleringsbijeenkomst georganiseerd voor alle vroegsignaleerders van alle Friese Gemeenten om ervaringen te delen en van elkaar te leren
• In september is een nieuwe preventiemedewerker gestart die zich bezig houdt met vroegsignalering, de voorzieningenwijzer en het maatwerkfonds.
• Het aantal afspraken vanuit preventie is toegenomen.

Bestaanszekerheid
Er zijn dit jaar verschillende bijeenkomsten geweest om de minimaregelingen onder de aandacht te brengen. Zo zijn er bijeenkomsten geweest in het sociaal Café Lemmer, Brede School Joure Zuid en bij onze maatschappelijke partners (Dynhus, Humanitas, Accolade en de bibliotheken).
Het aantal huishoudens dat gebruik maakt van inkomensondersteuning is gestegen ten opzichte van 2023. Dit komt door grotendeels door de extra maatregelen uit het aanvalsplan armoede en de inspanningen om deze regelingen bij de doelgroep kenbaar te maken.

Platform armoede en schulden
Bij het platform armoede en schulden werken wij intensief samen met onze maatschappelijke partners.
Kennisdeling staat hierbij centraal. Voor de praktische zaken op het gebied van ondersteuning van inwoners met geldzorgen zet het cluster schulddienstverlening is er een structureel overleg met Sociaal Werk de Kear.

Samen werken aan een financieel gezonde toekomst
Op 19 november hebben we een netwerkbijeenkomst gehouden voor al onze maatschappelijke partners met als thema “Samen werken aan een financieel gezonde toekomst”. Tijdens deze netwerkbijeenkomst is ingezet op het vergroten van deskundigheid en kennisdeling.

Gedupeerden toeslagenaffaire
In maart 2021 is er gestart met de hersteloperatie van de kinderopvangtoeslagaffaire vanuit de gemeente. Deze hersteloperatie bestaat onder andere uit het kwijtschelden van (publieke) schulden en het bieden van brede ondersteuning aan zowel ouder(s) als kinderen. Inmiddels zijn hier de volgende doelgroepen aan toegevoegd; ex-partners en nabestaanden van overleden ouders en/of kinderen.
Tot op heden zijn binnen de gemeente het aantal hulpvragen minimaal en geeft de meerderheid van de doelgroep aan niet direct ondersteuning nodig te hebben. Zij waren veelal goed geholpen met de financiële compensatie vanuit de Belastingdienst/Toeslagen. Gedupeerde ervaren het persoonlijk contact als positief. Vanuit de gemeente is aangegeven dat het hulpaanbod blijft staan en dat zij op elk gewenst moment opnieuw contact kunnen zoeken voor ondersteuning mocht dit nodig zijn.

Energietoeslag
Tot 1 juni 2024 konden inwoners bij ons de energietoeslag 2023 ter hoogte van € 800 aanvragen. Huishoudens die in aanmerking kwamen voor een ambtshalve toekenning hebben dit bedrag automatisch ontvangen. Het ging hier om totaal 1.616 huishoudens. Daarnaast zijn er nog ongeveer 200 individuele aanvragen ontvangen, waarvan +/- 125 toekenningen. We kunnen hiermee concluderen dat het bereik voor deze regeling erg hoog is. Enerzijds door de laagdrempeligheid van deze regeling, anderzijds door de actieve en brede communicatie inzet. Vooralsnog gaat het hier om een laatste financiële compensatie in de energielasten in de vorm van een energietoeslag. In 2024 blijft nog wel het noodfonds energie van kracht. Vanuit onze (maatschappelijke) samenwerkingspartners is geen stijging merkbaar in het aantal ontvangen signalen gerelateerd aan energiearmoede. Ook zien we hierin in de vroegsignalering geen stijging.

Participatiewet (inclusief IOAZ, IOAW en BBZ en loonkostensubsidies)
Het bestand reguliere bijstand en IOAW (Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers) is in 2024 gestegen met 5%. De stijging komt grotendeels door een hoge instroom van statushouders en jongeren met complexe problematiek. Begin 2024 bedroeg het aantal uitkeringsgerechtigden 655, eind december is dit gestegen naar 680 . De regeling voor de loonkostensubsidie wordt goed gebruikt. In 2024 is het aantal gestegen van 111 naar 118 inwoners met loonkostensubsidie. Bijstandsgerechtigden met een beperking vinden hierdoor makkelijker een werkplek bij een werkgever. Een deel van hun loonsom wordt gecompenseerd via de loonkostensubsidie, afhankelijk van hun arbeidscapaciteit. Naast het werken met  loonkostensubsidie, is het ook mogelijk aan het werk te gaan bij NV Empatec op een beschutte werkplek. Binnen onze gemeente zijn 17 inwoners geplaatst op een beschutte werkplek. De taakstelling vanuit het Ministerie voor 2024 bedraagt 13. Dit betekent dat we meer inwoners plaatsen op een beschutte werkplek.

Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz)
Het Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz) wordt uitgevoerd door het Bureau Zelfstandigen Fryslân (BZF). Naast het uitvoeren van de wettelijke taak (het uitvoeren van de Bbz en IOAZ) ontwikkelt BZF een preventief aanbod passend bij de doelgroep. Het aantal aanvragen Bbz is nagenoeg gelijk aan vorig jaar. De situatie is dan ook onveranderd. Het aantal starters blijft laag. Dit is ook terug te zien in het aantal bijstandsgerechtigden dat een voorbereidingstraject volgt voor het ondernemerschap. De reden dat gevestigde ondernemers een aanvraag doen voor ondersteuning in het levensonderhoud is divers. We zien ziekte, tijdelijke terugloop van opdrachten of een toename van kosten. Beide aanvragen voor een krediet door gevestigd ondernemers waren een aanvraag voor een saneringskrediet i.v.m. schulden. In dit jaar zijn door BZF vijf ondernemers doorverwezen naar de schuldhulpverlening in verband met een problematische schuldensituatie.

Begeleiding van inwoners naar duurzaam, betaald werk van inwoners (Werkleerbedrijf)
Er zijn ongeveer 300 inwoners bij het Werkleerbedrijf bezig met een traject richting werk/activering naar werk. We zien dat voor bemiddeling van deze doelgroep naar werk meer tijd nodig is om een plaatsing te kunnen realiseren. Daarnaast zorgen we voor een duurzame plaatsing door langere nazorg aan te bieden. Ook bieden wij jobcoaching aan bij inwoners die met loonkostensubsidie aan het werk zijn.

Inburgering statushouders
Diverse netwerkpartners zijn betrokken bij de begeleiding van statushouders onder regie van de gemeente. Periodiek vindt gezamenlijk overleg plaats en ook weet men elkaar tussentijds te vinden. Hierdoor verloopt de samenwerking goed. De taakstelling voor huisvesting van statushouders is nog hoog waardoor niet iedereen binnen de termijn van 3 maanden kan starten met de leerroute voor de inburgering. Reden hiervoor is een gebrek aan goede gecertificeerde taaldocenten. Stavoor voert de B1- en Z- route uit en Firda de Onderwijsroute. Beide organisaties doen dit voor de gehele provincie. De Friese gemeenten hebben periodiek overleg op zowel uitvoerings- als beleidsniveau. 

Wet sociale werkvoorziening (Wsw)
De uitvoering van de (oude) Wsw binnen de NV Empatec is meegenomen in de doorontwikkeling richting Werkleerbedrijf inclusief de re-integratie onderdelen Pastiel en De Wurkjouwer. In samenwerking met Empatec en de deelnemende gemeenten is uitvoering gegeven aan een implementatieplan. Inmiddels is de wijziging van de Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West afgerond.

Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West
Het proces van de wijziging tweede fase Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West is afgerond. Alle vier raden hebben voor het zomerreces de colleges toestemming verleend tot het wijzigen van de gemeenschappelijke regeling. De colleges hebben de gemeenschappelijke regeling vastgesteld in het vierde kwartaal 2024.  De nieuwe gemeenschappelijke regeling is op 4 november 2024 gepubliceerd.  Ook is een gemeenschappelijke raadsadviescommissie Fryslân-West ingesteld. Met de nieuwe gemeenschappelijke regeling en de raadsadviescommissie is de sturing goed geborgd.